Ετικέτα: σεξισμός

Ξεκίνησα να γράφω για την κουλτούρα του βιασμού τον Ιούνιο του 2016, αλλά είχαν προηγηθεί πολλά χρόνια κατά τα οποία έγραφα βιωματικές ιστορίες dating, δηλαδή έγραφα για «γκομενικά». Με χιούμορ, γιατί η αλήθεια είναι ότι οι ατάκες πεσίματος που ακούς σε μπαρ, προσφέρονται για άφθονο γέλιο. Πολύς κόσμος αναρωτιέται «μα πώς γίνεται να μιλάς για κάτι τόσο σοβαρό και να το μπλέκεις με κάτι τόσο ελαφρύ, όπως τα γκομενικά;»

Αυτός ο κόσμος δεν συνειδητοποιεί ότι ακόμα, αυτή τη στιγμή που μιλάμε, το dating είναι δυστυχώς συνυφασμένο με την κουλτούρα του βιασμού. Εγώ έγραφα γκομενικές ιστορίες και τις έκανα όσο γίνεται πιο αστείες, αλλά κάποιες τις άφηνα ανείπωτες, καταχωνιασμένες στο μυαλό μου, γιατί προσπαθούσα να τις ξεχάσω. Σίγουρα δεν ήθελα να τις μοιραστώ. Ήταν οι ιστορίες που παλιότερα ονομάζαμε «κακό σεξ», ενώ στην πραγματικότητα, κάθε μία ήταν μια ιστορία για βιασμό. Και πίστεψέ με, όλες είχαν ξεκινήσει όμορφα και ρομαντικά, με κάποιον που μου άρεσε πολύ, θα βγαίναμε ραντεβού και είχα ενθουσιαστεί.

Οι βιαστές μου ήταν όλοι τους αγόρια και άντρες της διπλανής πόρτας. Έλληνες, έξυπνοι, μορφωμένοι, όμορφοι και «καλά παιδιά». Ο πιο μεγάλος μύθος για τον βιασμό είναι ότι συμβαίνει από έναν άγνωστο σε σκοτεινό δρομάκι ή όταν γυρνάς μόνη σου σπίτι το βράδυ, φορώντας μίνι.

Τίποτα απ’ αυτά δεν ισχύει. Οι βιαστές μας είναι άντρες που ξέρουμε, είναι φίλοι, γνωστοί, μέλη της οικογένειας, και ακόμα πιο συχνά, άντρες που μας άρεσαν, που θελήσαμε, ερωτευτήκαμε, αγαπήσαμε, ακόμα και παντρευτήκαμε. Οι βιαστές δεν είναι τέρατα, είναι άντρες καθημερινοί. Για να το πω πιο τρομακτικά: Όλοι έχουμε στον στενό μας κύκλο έναν βιαστή.

Πώς μεταπήδησα από το να γράφω για γκομενικά στο να μιλάω για την κουλτούρα του βιασμού; Τον Ιούνιο του 2016 έτυχε να πέσει μπροστά μου μια ανοιχτή επιστολή ενός θύματος βιασμού στην Αμερική, που μιλούσε για το τι έγινε στη δίκη του βιαστή της, για το ότι αντί να κατηγορήσουν εκείνον, κατηγόρησαν αυτήν. Το διάβασα και ένιωσα να πνίγομαι. Ήθελα να κάνω κάτι. Τι άλλο μπορούσα να κάνω εκτός από το να γράψω; Να εξηγήσω όρους και έννοιες με απλά λόγια στα ελληνικά (γιατί τότε δεν υπήρχε ελληνικό περιεχόμενο σχετικό, παρά μόνο κείμενα ακαδημαϊκά), να μιλήσω για το slut shaming (τσουλοδιαπόμπευση) και το victim blaming (το να κατηγορείται το θύμα). Να περιγράψω πώς λειτουργεί η κουλτούρα του βιασμού από τότε που είμαστε παιδιά, και πώς μπορούμε να βάλουμε τέλος οριστικά.

Κάθισα και το σκέφτηκα, ποιος είναι άραγε ο καλύτερος τρόπος να με ακούσουν και να γίνω πιστευτή; Και αποφάσισα να μιλήσω για πρώτη φορά γι’ αυτά που μου είχαν συμβεί. Τα παραδείγματα βοηθάνε, και είχα αρκετά από τη δική μου ζωή. Έγραψα λοιπόν ένα κείμενο τύπου #metoo έναν χρόνο πριν γίνει viral το παγκόσμιο #metoo, και θεώρησα ότι εντάξει, τα είπα, ησύχασα, έκανα το καθήκον μου, ξεμπέρδεψα.

Έκανα λάθος. Η ανταπόκριση που έλαβα από το κείμενο, άλλαξε τη ζωή μου. Εκατοντάδες γυναίκες και κορίτσια άρχισαν να μου στέλνουν τις δικές τους ιστορίες βιασμών, από τις οποίες 9 στις 10 ήταν σε πλαίσιο dating. Με παρακαλούσαν να συνεχίσω να γράφω. Οι ιστορίες συνέχισαν να έρχονται για χρόνια, με τις γυναίκες να μου εξιστορούν με κάθε λεπτομέρεια την τραυματική βραδιά, αλλά να ρωτάνε εμένα τι συνέβη, να τους εξηγήσω εγώ τι ήταν αυτό που μου περιγράφουν. Για τις περισσότερες ήταν αδύνατον να αποδεχτούν το γεγονός ότι αυτός με τον οποίο βγήκαν, χόρεψαν, ήπιαν, φιλήθηκαν… τις βίασε.

Ο βιασμός και η κουλτούρα του βιασμού, δεν είναι γυναικεία θέματα. Ο Jackson Katz, στη viral ομιλία του για την ενδοοικογενειακή βία, λέει ότι μέχρι τώρα μιλάμε στις γυναίκες για το ζήτημα, αλλά το πρόβλημα είναι ότι πρόκειται για «αντρική» βία. Άρα πρέπει να μιλήσουμε στους άντρες. Δεν είναι γυναικείο θέμα. Δεν μπορούν να το λύσουν οι γυναίκες. Το ίδιο και με την κουλτούρα του βιασμού. Το εξηγώ και στο TEDx μου. Και παρόλο που για χρόνια απευθυνόμουν κυρίως σε γυναίκες, ήξερα ότι η γνώση έπρεπε να περάσει σε εκείνους που όντως μπορούν να σταματήσουν να βιάζουν, ώστε το πρόβλημα να σταματήσει να υπάρχει.

Κάποιος έπρεπε να μιλήσει και στους άντρες. Από το 2019 που άλλαξε ο νόμος, πλέον χωρίς συναίνεση είναι βιασμός. Όμως, ποιος μας μαθαίνει τι είναι συναίνεση; Εμείς μεγαλώσαμε χωρίς να έχουμε ιδέα. Αν χωρίς συναίνεση είναι βιασμός και δεν ξέρεις τι είναι συναίνεση, τότε δεν ξέρεις και τι είναι βιασμός. Γι’ αυτό και έγραψα ένα βιβλίο που πρωτίστως απευθύνεται στους άντρες. Γιατί το πρόβλημα ξεκινάει πολύ πριν το ραντεβού. Ξεκινάει από το πώς μεγαλώνουμε τα αγόρια, και εκφράζεται από την παιδική χαρά και βέβαια στο πρώτο μήνυμα που στέλνουν σε μια γυναίκα.

Αφού έγραψα το βιβλίο, ήξερα ότι ήθελα να κάνω το πάθος μου επάγγελμα. Έκανα μια σειρά από κύκλους σπουδών, που περιλαμβάνουν Personal Coaching (ΕΚΠΑ), Συμβουλευτική (Achology Institute), Working with Men, από τον Terry Real & το Relational Life Institute, καθώς και Compassionate Inquiry in Action: An Experiential Course for the Healing of Deep Traumatic Wounds, από τον Gabor Maté. Τα έκανα ώστε να μπορώ να συστήνομαι ως Coach και δεν σκοπεύω να σταματήσω να μαθαίνω.

Θέλω να αξιοποιήσω στην πράξη τις νέες μου δεξιότητες, την εμπειρία μου στην Επικοινωνία και τη βιωματική μου γνώση στο dating και στην καθημερινή διάδραση με το κοινό από τότε που ξεκίνησα να μιλάω γι’ αυτό, ώστε να βοηθήσω τους άντρες να γίνουν καλύτεροι. Να γίνουν αυτό που ήταν να γίνουν αλλά τους εμπόδισε η πατριαρχία.

Το όνειρό μου είναι να βοηθήσουμε να επαναπροσδιοριστεί το dating, αφήνοντας τα προβληματικά στερεότυπα και τους περιοριστικούς ρόλους των φύλων στο παρελθόν και να δημιουργήσουμε μια νέα νοοτροπία γύρω από τις ερωτικές σχέσεις, όπου ο ρομαντισμός δεν έχει τίποτα να κάνει με ροδοπέταλα, φεγγάρια, ποιήματα και ηλιοβασιλέματα (εκτός κι αν τα θες πραγματικά), αλλά με αυθεντικές συνδέσεις, ισοτιμία, ειλικρίνεια, ευαλωτότητα, διασκέδαση, γέλιο, απόλαυση και αμοιβαιότητα. Αυτό το dating θέλουμε.

Έχω κάνει αποστολή της ζωής μου το να μιλάω στους άντρες για φεμινισμό. Κοίτα να δεις όμως τι γίνεται. Το πρόβλημα είναι ότι οι άντρες δεν ακούν τις γυναίκες, πόσο μάλλον όταν οι γυναίκες τους μιλάνε για φεμινισμό. Το πρόβλημα είναι ότι οι άντρες ακούν άλλους άντρες. Και ξέρεις τι είδους άντρες μιλάνε στους άλλους άντρες; Θα σου πω.

Πιθανότατα ξέρεις τον Jordan Peterson. Εκείνον τον ωραίο ασπρομάλλη που σε μια άλλη ζωή μπορεί να τον έλεγες ντάντι, που είναι χαρισματικός όταν μιλάει, και κάποτε ίσως έβγαζε κάπως νόημα, παρόλο που ήταν τρομερά επιλεκτικός στις έρευνες που χρησιμοποιούσε για να στηρίξει τα επιχειρήματά του. Γενικά λατρεύει να μιλάει για τις βιολογικές διαφορές των φύλων και άλλα τέτοια που λένε οι μπαρμπάδες της ηλικίας του, αλλά εδώ και χρόνια το ‘χει χάσει και πραγματικά σχεδόν ανησυχώ γι’ αυτόν. (Δηλαδή πρέπει να λύσεις τα θέματά σου με τη μαμά και τη γιαγιά σου, κάνε θεραπεία, δεν γίνεται να κλαις συνέχεια μπροστά στον φακό, ούτε εγώ δεν κλαίω τόσο όταν μιλάω για ιστορίες βιασμών εκατοντάδων γυναικών, κάπου έλεος λοιπόν).

Ο Τζόρνταν δεν ξέρω αν όντως το ‘χει χάσει ή αν το κάνει γιατί κάθε φορά που κλαίει στην κάμερα σκουπίζει τα δάκρυά του με πεντακοσιοδόλαρα ή για έναν λόγο τελείως διαφορετικό. Πιθανολογώ ότι μπορεί να ανήκει στην κατηγορία εκείνων που ξεκίνησαν την ονλάιν καριέρα τους σχετικά μετριοπαθώς, και σταδιακά έγιναν radicalized από το ίδιο τους το κοινό. Ναι, η ριζοσπαστικοποίηση δεν συμβαίνει μόνο από τον creator προς το κοινό, συμβαίνει και αντίστροφα και είναι ένα πάρα πολύ ενδιαφέρον φαινόμενο που σε έναν μικρούλη βαθμό συνέβη και σε μένα. (Αριστερώθηκα. Προφανώς).

Στη manosphere (αντρόσφαιρα), συγκεκριμένα, πολλοί ξεκίνησαν ας πούμε ως fitness coaches που μιλούσαν για σκουότς και πρωτεϊνούλα, και εξαιτίας του κοινού που διψούσε για έτζι περιεχόμενο, το γύρισαν σε μισογυνισμό, αλτ ραϊτισμό και ματσίλα.

Όλο ευθεία μέχρι Andrew Tate γωνία. Ο οποίος έλεγε ξεκάθαρα να βιάζετε γυναίκες για να τις βάζετε στη θέση τους, και δεν έμενε μόνο στα λόγια ο άνθρωπος, ζούσε ό,τι δίδασκε, μάλιστα είχε και μπίζνα τράφικινιγκ. Αυθεντικός.

Ο Τέιτ είχε τεράστια επιρροή αλλά πλέον δεν υπάρχει στο ίντερνετ. Τον είχαν κόψει από παντού εκτός από μια σύντομη επανεμφάνιση στο Τουίτερ, στο οποίο εξαιτίας της ιδιοφυΐας Elon Musk, ο λογαριασμός του είχε επανεγκαθιδρυθεί, αλλά έντερ Greta Thunberg ως από μηχανής θεά, που τον έστειλε φυλακή.

Όμως ο Τέιτ είναι η κορυφή του παγόβουνου. Υπάρχουν άπειροι εκεί έξω που θέλουν να γίνουν Τέιτ στη θέση του Τέιτ, και κάνουν ό,τι μπορούν για να το πετύχουν, διότι ξέρουν ότι υπάρχει κενό στην αγορά και έχουν τρέξει να το γεμίσουν.

Και έχει γεμίσει το Tiktok με επίδοξους Τέιτερζ (δεν ξέρω αν υπάρχει η λέξη), που λένε σε δεκαπεντάχρονα να γίνουν άντρες, να παίρνουν στεροειδή για να φουσκώσουν, να μην γκρινιάζουν, να μην κάνουν σαν λιτλ μπίτσεζ, να μάθουν να βγάζουν λεφτά ονλάιν, (με κομπίνες σε δωδεκάχρονα μάλλον), να επενδύουν σε κρύπτο, κι ότι αν έχουν πατήσει τα είκοσι, δεν αξίζουν τίποτα αν δεν έχουν κώλο (έτσι σκέτο, να ίπταται στο πλάνο) και λάμπο. Όπου το «λάμπο» δεν είναι άνορθόγραφη Αννούλα, είναι Λαμποργκίνι. Τα εικοσάχρονα. Λαμποργκίνι.

Οι Τέιτερζ ξεφυτρώνουν στα σόσιαλ σαν ντικ πικς στα μέσατζ ρικουέστς κοπέλας με φωτό προφίλ με μαγιό, και μιλάνε συνέχεια για το τι σημαίνει να είσαι άντρας, που στην κοσμοθεωρία τους είναι να είσαι gym bro, να βγάζεις πολλά λεφτά, να μην μιλάς για συναισθήματα και άλλα τέτοια γλυκερά, να είσαι συνέχεια θυμωμένος και να βλέπεις τις γυναίκες σαν τρύπες, εκτός κι αν έχει φτάσει η ώρα να τους κάνεις παιδιά. (Που και τότε δεν θα είναι αληθινοί άνθρωποι, αλλά ρομπότ φροντίδας, μαγειρέματος, σεξ και νοικοκυριού φυσικά).

Οι Τέιτερζ είναι αμέτρητοι και γίνονται ίνφλουενσερς που πραγματικά επηρεάζουν εκατομμύρια εφήβους που βλέπουν ένα βίντεο αρχικά, και μετά τους βγαίνει κι άλλο, κι άλλο, κι άλλο, μέχρι που τα πιστεύουν όλα και προσαρμόζουν την ιδέα της πραγματικότητας μέσα από τα παραμορφωμένα φίλτρα αυτού που ονομάζουμε προβληματική αρρενωπότητα.

Οι άντρες και ειδικότερα οι νεαροί άντρες, έχουν τεράστια ανάγκη από καθοδήγηση. Αναζητούν απελπισμένα καθοδήγηση από σχεδόν οποιονδήποτε, που να τους βοηθήσει να βγάλουν νόημα από έναν κόσμο που αλλάζει, από έναν κόσμο όπου αυτά που τους έμαθαν παιδιά, φαίνονται να μην ισχύουν πια. Έζησαν ένα κίνημα MeToo και είδαν τις γυναίκες θυμωμένες, και η άμεση αντίδρασή τους ήταν “not all men”, δηλαδή αμυντική, αλλά αυτό πια δεν αρκεί.

—

«Πώς τολμάνε να είναι θυμωμένες, αφού έχουν όλα τα προνόμια μαζί; Όλοι έχουν τις γυναίκες μην βρέξει και μην στάξει, είδες ποτέ γυναίκα σε δουλειά χειρωνακτική; Άσε που δεν πάνε στον πόλεμο και που αυτές σώζουν πρώτες αν το πλοίο βυθιστεί. Αλλά το χειρότερο απ’ όλα, αυτές οι κάρχιες στερούν το σεξ στα καλά παιδιά, μια και καμιά δεν δέχεται μαζί μου να πηδηχτεί. Με ποιο δικαίωμα κυρά μου λες όχι σε ένα καλό παιδί;

Και λένε κάτι μπούρδες για πατριαρχία, (λες και ειδικά στην Ελλάδα που πέφτει παντόφλα, δεν έχουμε μητριαρχία), λένε ότι υπάρχει κουλτούρα βιασμού, λες και δεν καταδικάζουμε όλοι τον βιασμό, λένε ότι δεν τους αρέσει να τους μιλάνε στον δρόμο, τότε γιατί το φόρεσες μωρή το μίνι; Κι από πάνω λένε ότι τα φύλα δεν είναι δύο, μιλάμε το ‘χουν χάσει τελείως.

Λένε ότι η αρρενωπότητα είναι «τοξική» και κάνουν ότι γουστάρουν κάτι αγοράκια που δεν τα λες και πολύ αγοράκια, βουτυρομπεμπέδες, φλώροι, που μιλάνε για τα συναισθήματά τους και δεν ντρέπονται και να κλάψουν, μπέτα simp λουλούδες του καναπέ, μαλακοί και μαλθακοί, που δεν θα γίνουν ποτέ άντρες σωστοί.

Γιατί οι άντρες οι αυθεντικοί δεν είναι έτσι. Είναι σκληροί. Δυνατοί. Ανθεκτικοί. Δεν χρειάζεται να μιλάνε πολύ. Είναι άλφα. Κυρίαρχοι. Αυτοί είναι οι άντρες που κερδίζουν στη ζωή. Όλα τα άλλα είναι ψέματα και προπαγάνδα, για μια νέα τάξη πραγμάτων που οι άντρες θα χάσουν τα δικαιώματά τους, τα κεκτημένα τους δηλαδή, και θα ευνουχίζονται από παιδιά, μεγαλώνοντας σαν κοριτσάκια, μην τυχόν και εκφράσουν την αληθινή τους αντρική φύση, τη βιολογική. Οτιδήποτε woke προσπαθούν να μας πουλήσουν, ανήκει στο Σχέδιό τους, και ο άντρας ο αληθινός οφείλει να αντισταθεί.»

—

Και αντιστέκονται φυσικά. Αντιστέκονται στρεφόμενοι στον νεοσυντηρητισμό, δηλαδή στον αλτ ραϊτισμό, δηλαδή στη δεξιά και στον μισογυνισμό. Θέλουν απεγνωσμένα να ανήκουν και να αισθανθούν ότι ταιριάζουν σε μια κοινωνία που αλλάζει με ρυθμό καταιγιστικό, και που οι προοδευτικοί γελάνε στα μούτρα τους και τους λένε αμόρφωτους και πρωτόγονους. Τους μένει μόνο το μίσος και η αντίδραση σε κάθε τι προοδευτικό. Κοροϊδεύουν με τη σειρά τους και βρίζουν τον προοδευτισμό, γιατί είναι ο μόνος τρόπος να ξορκίσουν τον φόβο και την απειλή ότι κανείς πια δεν έχει ανάγκη αυτό που εκείνοι είναι, το μόνο πράγμα που τους έμαθαν να είναι. Γιατί η αρρενωπότητα που νομίζουν ότι είναι αυθεντική, είναι μια ύπουλη κοινωνική κατασκευή.

Δεν ξέρω πόσοι Έλληνες Τέιτερζ υπάρχουν αλλά ξέρω ότι η τάση δεν είναι μόνο στο εξωτερικό. Το τι σχόλια έχω στο Tiktok είναι αποκαρδιωτικό. Και τα διαβάζω με ένα ενδιαφέρον κοινωνιολογικό και ανθρωπολογικό, με λένε «νεοταξίτισσα» μεταξύ πολλών κοσμητικών επιθέτων ως τον υπέρτατο χλευασμό, και αυτό που με θλίβει είναι ότι θα μπορούσαμε να μιλάμε για πολύ πιο σύνθετες έννοιες, να ανέβουμε επίπεδα και να αναλύουμε την Barbie και το beauty culture από σκοπιά μεταφεμινιστική και καπιταλιστική, να επαναπροσδιορίσουμε την αρρενωπότητα και να αποδομήσουμε το αντρικό βίωμα σε μια εποχή που η αυταπάτη της πατριαρχίας ως λογική δομή της κοινωνίας έχει κλονιστεί. Αλλά όχι. Ακόμα, το να αναφέρεις τη λέξη «γυναικοκτονία» ή το να πεις ότι ένα αστείο μπορεί να είναι σεξιστικό, σε κάνει φεμιναζί. Ειλικρινά, μου λείπει ο διάλογος που θα μπορούσαμε να είχαμε μαζί.

Η αρρενωπότητα περνάει κρίση και δεν έχουμε αρκετά θετικά πρότυπα της εξελιγμένης αρρενωπότητας. Ξέρεις τι έχουμε; Έχουμε τον Bedros Keuilian. Έναν φουσκωτό Ρωσοαμερικάνο εντρεπρενέρ που έχει χτίσει μια αυτοκρατορία που βασίζεται στην ανάγκη εκατοντάδων χιλιάδων αντρών να ανήκουν, και να επανακτίσουν την αίσθηση ότι η αρρενωπότητα που ξέρουν έχει αξία. Ο Μπέντρος προσφέρει πάρα πολλές υπηρεσίες, έχει γράψει και το βιβλίο Man Up (Γίνε Άντρας), αλλά η πιο γνωστή απ’ όλες είναι το Modern Day Knight Project, (Σύγχρονος Ιππότης), που πίστεψέ με, δεν έχει καμία σχέση με ρομάντζο ούτε μαγεία.

Το MDK πρότζεκτ είναι ένα bootcamp πρόγραμμα 75 ωρών για τα υπέρτατα άλφα μέιλς. Ο Μπέντρος λέει «κάποιοι θα το έλεγαν βασανιστήριο, αλλά εγώ το λέω ευκαιρία». Πάνε άντρες και πληρώνουν λεφτά για να τους έχουν κάτι τύποι με μούσκουλα και πούρα τρεις μέρες να κυλιούνται στη λάσπη (πάρα πολλή λάσπη), πάνω σε σύρματα και σε πέτρες, να κάνουν πεζοπορίες σε βουνά φορτωμένοι εξοπλισμό, να κυλιούνται ξανά για μεγάλες αποστάσεις, να τους κάνουν bullying, να τους ουρλιάζουν στα μούτρα και να τους κάνουν καψόνια στρατού, να μην τους αφήνουν να κοιμηθούν, να τους βάζουν να κάνουν ασκήσεις που προσομοιάζουν την εβδομάδα κόλασης (Hell Week) των Navy Seals για την οποία κανείς τους δεν έχει προπονηθεί, να τους πνίγουν σχεδόν με μάνικες νερό στη μούρη, μέχρι και να τους βάζουν να σκάψουν τον ίδιο τους τον τάφο και να μπαίνουν μέσα, για να μην μπορούν να αναπνεύσουν. Ένας άντρας πέθανε την 5η φορά που πραγματοποιήθηκε το πρόγραμμα. Εννοείται όλοι έχουν υπογράψει ότι το πρόγραμμα δεν έχει καμία ευθύνη για ό,τι συμβεί.

Ξέρεις πόσα πληρώνουν για το προνόμιο να κάνουν το MDK πρότζεκτ; Δεκαοκτώ χιλιάδες δολάρια ($18,000).

Αν ήθελα να γελάσω, θα έλεγα ότι αυτή είναι η πιο γκέι κραυγή βοήθειας που έχω δει ποτέ, να πληρώνεις για να είσαι τρεις μέρες βρεγμένος μέσα σε χαντάκια δίπλα σε άλλους άντρες που αγκομαχάνε, αυτή είναι η μόνη θεωρία δύο άκρων που ασπάζομαι, γιατί αλλιώς καλύτερα πλήρωσε ντομινατρίξ να στα κάνει αυτά, θα σου έρθει πιο φτηνά και στο τέλος άμα θέλεις θα κάνεις και σεξ, αλλά νομίζω ότι δεν σε νοιάζει αυτό τελικά.

Όμως δεν είναι καθόλου αστείο. Αυτό που είναι το λιγότερο αστείο απ’ όλα, είναι ότι έχουν φτιάξει και το Squire πρόγραμμα για έφηβα αγόρια, από 13-14 χρονών. Στέλνουν τα αγοράκια μαζί με τους πατεράδες, ώστε τα αγοράκια να γίνουν «άντρες». (Γιατί τα δεδομένα τραύματα της παιδικής ηλικίας δεν είναι αρκετά, οπότε ας προσθέσουμε μερικά). Στα πλεονεκτήματα μάλιστα του προγράμματος αναφέρεται το ότι «δεν θα φέρεται πια σαν παιδί». Το αφήγημα είναι ανατριχιαστικά ακριβές από την ανάποδη. Ότι η κοινωνία θέλει τα αγόρια αδύναμα και μαλθακά και το Χόλιγουντ προβάλλει το πρότυπο του υποτακτικού λούζερ, και πρέπει να προστατεύσεις τον γιο σου από τη θηλυκοποίηση που θέλουν αυτοί.

«Αυτοί» είμαστε εμείς που θέλουμε τα παιδιά να είναι παιδιά. Αυτοί είμαστε εμείς που θέλουμε οι άντρες να είναι ολόκληροι άνθρωποι και όχι μισοί. Γιατί η πατριαρχία έχει τραβήξει πάνω στην ανθρώπινη υπόσταση μια κάθετη γραμμή, κι έχει πει από δω είναι τα αρρενωπά χαρακτηριστικά, δύναμη, αντοχή, προστασία, λογική, κι από δω τα θηλυκά, γλυκύτητα, φροντίδα, επικοινωνία, συναίσθημα. Αλλά οι γυναίκες επιτρέπεται να δανειστούν λίγο από τα αρρενωπά, γιατί το να είσαι «αντράκι» είναι θετικό, ενώ το να θες οτιδήποτε θηλυκό, είναι ντροπιαστικό.

Το ζητούμενο δεν είναι να είσαι άντρας σε επαφή με τη «θηλυκή σου πλευρά». Δεν υπάρχει πλευρά θηλυκή κι αρσενική. Το ζητούμενο είναι να είμαστε ολόκληροι άνθρωποι, να ζούμε όλο το φάσμα της ανθρωπινότητας, αλλιώς καταδικάζουμε τον εαυτό μας σε αυτό-ακρωτηριασμό και φυλακή. Η στερεοτυπική αρρενωπότητα θέλει τους άντρες να ζουν μισή ζωή.

Πρέπει να προστατεύσουμε τα αγόρια μας. Τα κορίτσια μπορεί να κινδυνεύουν από τα πρότυπα ομορφιάς του ίνσταγκραμ και του Tiktok, στην ολιγαρχία της προσδοκούμενης θηλυκότητας, αλλά τα αγόρια κινδυνεύουν να χάσουν την ίδια τους την ανθρώπινη διάσταση, στον βωμό της αρρενωπότητας.

Τώρα που έχει σβήσει η συζήτηση για την Barbie, λέω να μιλήσουμε για την Ομορφιά. Ήμουν στο σινεμά και έβλεπα την ταινία, και τη στιγμή που λέει η Μάργκο στην ηλικιωμένη κυριούλα με θαυμασμό «γιου αρ μπιούτιφουλ», ακούστηκαν εκατό φωνίτσες κοριτσακίων γύρω μου στην αίθουσα να ουρλιάζουν εν χορώ «όχι, δεν είναι». Η αλήθεια είναι ότι το να λέμε «όλες οι γυναίκες είναι όμορφες», και να θεωρούμε ότι αυτό είναι πράξη φεμινιστική, δεν έχει κανένα νόημα και ήταν κάπως γελοίο από την αρχή.

Βέβαια, τα πρότυπα ομορφιάς δεν είναι τόσο φυσικά ή παγκόσμια όσο νομίζουμε. Σε μεγάλο βαθμό, κατασκευάζονται και επιβάλλονται από διάφορες σκοτεινές δυνάμεις, όπως η λευκή υπεροχή και η αποικιοκρατία, ο καπιταλισμός, ο ταξισμός και η πατριαρχία. Χαρακτηριστικά που σχετίζονται με τη λευκότητα (ή, πρόσφατα, τη φυλετική ασάφεια), τον πλούτο, τη νεότητα, το να είναι κανείς πλούσιος ή αδύνατος, την υγεία και την ετεροκανονικότητα, παρουσιάζονται συνήθως ως ο κανόνας ή το ιδανικό, ενώ άλλα χαρακτηριστικά που αποκλίνουν από αυτά περιθωριοποιούνται ή στιγματίζονται. Πώς επηρεάζουν αυτές οι δυνάμεις τα πρότυπα ομορφιάς; Θα σου πω:

Η λευκή υπεροχή και η αποικιοκρατία έχουν δημιουργήσει μια ιεράρχηση απόχρωσης επιδερμίδας, όπου το ανοιχτόχρωμο δέρμα θεωρείται πιο όμορφο, επιθυμητό και πολύτιμο από το πιο σκούρο δέρμα. Αυτό είναι αποτέλεσμα της ιστορικής καταπίεσης και των διακρίσεων των έγχρωμων ανθρώπων από λευκούς αποικιστές, οι οποίοι συνέδεσαν τη λευκότητα με την αγνότητα, τον πολιτισμό και τη δύναμη, ενώ την υψηλή μελανίνη με την ακαθαρσία, την αγριότητα και την κατωτερότητα. Αυτή η ιεράρχηση έχει οδηγήσει στην ευρεία πρακτική της λεύκανσης της επιδερμίδας, η οποία μπορεί να οδηγήσει σε εγκαύματα και μόνιμες ουλές, εκτός από το να βλάπτει την ψυχική υγεία.

Τα δυτικά λευκά πρότυπα έχουν επιβάλει έναν στενό και άκαμπτο ορισμό της ομορφιάς, όπου ορισμένα χαρακτηριστικά που σχετίζονται με τη λευκότητα, όπως ίσια μαλλιά, λεπτή μύτη, μικρά χείλη (παλιότερα) και λεπτό σώμα, θεωρούνται πιο ελκυστικά από χαρακτηριστικά που σχετίζονται με άλλες φυλές, όπως π.χ. σγουρά μαλλιά, φαρδιά μύτη, γεμάτα χείλη (παλιότερα) και σώμα με έντονες καμπύλες. Αυτό είναι αποτέλεσμα της πολιτιστικής διαγραφής και αφομοίωσης των έγχρωμων ανθρώπων από λευκούς αποικιστές, οι οποίοι επέβαλαν τα δικά τους πρότυπα ομορφιάς στους αποικισμένους πληθυσμούς και απαξίωσαν τους γηγενείς πολιτισμούς και την αισθητική τους. Αυτός ο περιοριστικός ορισμός της ομορφιάς οδηγεί άπειρα άτομα σε χειρουργικές επεμβάσεις, άλλωστε δεν υπάρχει σχεδόν καμία γυναίκα στο Χόλιγουντ που δεν έχει πειράξει τη μύτη της, και σχεδόν καμία «γυναίκα καριέρας» που δεν ισιώνει τα μαλλιά της.

[Σκέφτεσαι τα γεμάτα χείλη και τις έντονες καμπύλες και λες μήπως έχουμε απελευθερωθεί απ’ όλο αυτό; Το αντίθετο. Το ότι το κυρίαρχο πρότυπο λευκής υπεροχής οικειοποιείται χαρακτηριστικά που συναντώνται αποκλειστικά πάνω σε μη-λευκά σώματα, άρα ο συνδυασμός δεν μπορεί ποτέ να συμβεί στη φύση από μόνος του, μας πάει κατευθείαν στον ταξισμό, που θα συναντήσουμε σε λίγο].

Η πατριαρχία ενισχύει ένα δυαδικό πρότυπο ομορφιάς (διμορφισμός φύλου και ετεροκανονικότητα), όπου ορισμένα χαρακτηριστικά θεωρούνται θηλυκά ή αρσενικά και τους αποδίδονται διαφορετικές αξίες και έννοιες. Τα θηλυκά χαρακτηριστικά όπως η απαλότητα, η καμπυλότητα, η ευθραυστότητα, η λεπτότητα και η γλυκύτητα, θεωρούνται συχνά κατώτερα, αδύναμα ή παθητικά, αλλά για τις γυναίκες είναι απαραίτητα και επιθυμητά, ενώ τα αρσενικά χαρακτηριστικά όπως η σκληρότητα, η γωνιότητα (οκ, δεν υπάρχει η λέξη αλλά κατάλαβες), η δύναμη ή η επιθετικότητα, θεωρούνται συχνά ανώτερα και ισχυρά, και είναι οι μόνες ασφαλείς επιλογές για τους άνδρες. Όσο πιο αρρενωποί οι άντρες και όσο πιο θηλυκές οι γυναίκες, τόσο καλύτερα. Αυτό το δυαδικό μοντέλο περιορίζει την έκφραση και την ποικιλομορφία (σε ταυτότητες και προτιμήσεις) των ανθρώπων και δημιουργεί πίεση και στίγμα για όσους δεν εντάσσονται στις κανονιστικές κατηγορίες.

Η πατριαρχία δημιουργεί επίσης δύο μέτρα και δύο σταθμά στα πρότυπα ομορφιάς, σύμφωνα με τα οποία οι γυναίκες αναμένεται να συμμορφώνονται με ένα υψηλότερο και αυστηρότερο επίπεδο ελκυστικότητας από τους άνδρες, και κρίνονται πιο σκληρά για την εμφάνισή τους. Οι γυναίκες αναμένεται επίσης να επενδύσουν περισσότερο χρόνο, χρήματα και ενέργεια στην περιποίηση της εμφάνισής τους, συχνά σε βάρος της υγείας, της ευημερίας και της αυτονομίας τους. Οι άνδρες, από την άλλη πλευρά, εκτιμώνται περισσότερο για τις δεξιότητες, τα επιτεύγματα και την προσωπικότητά τους παρά για την εμφάνισή τους.

Η πατριαρχία διαιωνίζει μια κουλτούρα αντικειμενοποίησης και σεξουαλικοποίησης του γυναικείου σώματος, όπου η αξία των γυναικών περιορίζεται στην εμφάνισή τους και όπου αντιμετωπίζονται ως εμπορεύματα (ή κούκλες και μπιμπελό) για την ευχαρίστηση ή την κατανάλωση των ανδρών. Τα σώματα των γυναικών υπόκεινται επίσης σε συνεχή ρύθμιση και έλεγχο από τους άνδρες και την κοινωνία, όπως μέσω βάρους, χτενίσματος, ενδυματολογικών κωδίκων, μακιγιάζ ή αισθητικών επεμβάσεων. Αυτή η κουλτούρα αντικειμενοποίησης και σεξουαλικοποίησης έχει αρνητικές συνέπειες στην αυτοεκτίμηση, στην εικόνα του σώματος, στην ψυχική υγεία και στην ασφάλεια των γυναικών.

Ο ταξισμός είναι στενά συνδεδεμένος με την ομορφιά, γιατί οι πλούσιοι είναι που θέτουν τα πρότυπα και ανεβάζουν συνέχεια τον πήχη για να αποκλείσουν ανθρώπους που δεν θα μπορέσουν ποτέ να αντέξουν οικονομικά το προνομιακό λάιφστάιλ. Τότε που οι εργάτες δούλευαν στα χωράφια και ήταν όλη μέρα στον ήλιο, το να είσαι χλωμός θεωρούνταν must. Μετά τη βιομηχανική επανάσταση, όπου οι εργάτες ήταν κλεισμένοι σε εργοστάσια και δεν έβλεπαν ποτέ τον ήλιο, το μαύρισμα έγινε της μόδας επειδή οι πλούσιοι είχαν τη δυνατότητα να πάνε διακοπές σε ηλιόλουστα θέρετρα και να κάνουν όλη μέρα ηλιοθεραπεία.

Κάποτε αρκούσε μια νέα κρέμα ή ένα νέο κραγιόν, τώρα απαιτείται ρουτίνα φροντίδας με 25 προϊόντα κάθε βράδυ, μια δερματολογική θεραπεία κάθε εβδομάδα και μια πρωτοποριακή χειρουργική επέμβαση κάθε μήνα. Αν διαβάσεις ανάμεσα στις (ανύπαρκτες) γραμμές, η αισθητική του «clean beauty» και του «5 minute face» προϋποθέτουν έναν τελειοποιημένο λευκό καμβά, ένα πρόσωπο που είναι πραγματικά σαν να έχει περάσει από φίλτρο face-tune, αλλοιωμένο και «διορθωμένο» ώστε να μην είναι ρεαλιστικό για τη μάζα. Άσπιλες επιδερμίδες, μικροσκοπικές μύτες, τεντωμένα «foxy eyes» και υπεργεμισμένα χείλη, όλα μια νέα κανονικότητα, που πλέον είναι το αναμενόμενο. Το μακιγιάζ σε αυτούς τους κύκλους φαίνεται σχεδόν χυδαίο, γιατί αν είσαι αρκετά πλούσια, δεν θα έπρεπε να το χρειάζεσαι.

Ο καπιταλισμός δημιουργεί την αγορά για προϊόντα και υπηρεσίες ομορφιάς, η οποία με τη σειρά της δημιουργεί τη ζήτηση και την προσφορά για όλα αυτά. Η βιομηχανία ομορφιάς είναι μια από τις πιο κερδοφόρες και ισχυρότερες βιομηχανίες στον κόσμο, με εκτιμώμενη αξία πάνω από 579 δισεκατομμύρια δολάρια το 2023.

Η βιομηχανία ομορφιάς δημιουργεί τεχνητές ανάγκες και επιθυμίες για προϊόντα και υπηρεσίες που υπόσχονται να βελτιώσουν την εμφάνιση και την κοινωνική θέση μιας γυναίκας, καθώς και να λειτουργήσουν ως φροντίδα υγείας, αυτοφροντίδα, έως και επίκληση στα θεία. Τα διαφημιστικά μηνύματα είναι από υπερβολικά ως γελοία ως βλαπτικά και επικίνδυνα, και φτάνουν να παρουσιάζουν το κυνήγι της νεότητας και της ομορφιάς ως ηθική επιταγή, χρησιμοποιώντας στρατηγικές για να χειραγωγήσουν αντιλήψεις, δημιουργώντας έναν φαύλο κύκλο κατανάλωσης και ανικανοποίητου. Γιατί κανένα προϊόν και καμιά θεραπεία δεν θα θεραπεύσουν ποτέ τη δυναμική της συστημικής καταπίεσης.

Η βιομηχανία ομορφιάς δημιουργεί κι αυτή μη ρεαλιστικά και ανθυγιεινά πρότυπα που είναι αδύνατο να επιτευχθούν ή να διατηρηθούν, και που αλλάζουν συνεχώς με την πάροδο του χρόνου, για να κρατούν τις γυναίκες σε κατάσταση αισθημάτων ανεπάρκειας και ανασφάλειας, ώστε να μην ησυχάζουν και να επιδιώκουν να αγοράσουν περισσότερα προϊόντα και υπηρεσίες.

Έχουμε καταλάβει λοιπόν ότι τα πρότυπα ομορφιάς έχουν ψυχολογικές και πνευματικές επιπτώσεις, ιδιαίτερα στις γυναίκες και στις περιθωριοποιημένες ομάδες. Συχνά προκαλούν άγχος, κατάθλιψη, δυσμορφικές διαταραχές, διατροφικές διαταραχές, αυτοτιμωρία, χαμηλή αυτοεκτίμηση και εσωτερικευμένη καταπίεση. Αποσυνδέουν τους ανθρώπους από τον πραγματικό τους εαυτό, το σώμα τους και τα συναισθήματά τους.

Αλλά εδώ είναι το θέμα.

Η ομορφιά είναι προνόμιο και το “pretty privilege” είναι απόλυτα υπαρκτό.

Ο όρος pretty privilege (προνόμιο ομορφιάς) χρησιμοποιείται για να περιγράψει τα οφέλη και τα πλεονεκτήματα που λαμβάνουν οι άνθρωποι που θεωρούνται ελκυστικοί σύμφωνα με τα πρότυπα ομορφιάς, όπως περισσότερη προσοχή, ευκαιρίες και ανταμοιβές. Το pretty privilege βασίζεται στην υπόθεση ότι η ομορφιά είναι ένα πολύτιμο χαρακτηριστικό και ότι οι άνθρωποι που είναι πιο όμορφοι είναι επίσης πιο άξιοι. Για παράδειγμα:

Τα άτομα που είναι πιο ελκυστικά είναι πιο πιθανό να προσληφθούν, να προαχθούν ή να παίρνουν υψηλότερο μισθό από τους λιγότερο ελκυστικούς ομολόγούς τους. Αυτό είναι γνωστό ως beauty premium ή halo effect (εφέ φωτοστέφανου). Σύμφωνα με μελέτη των Daniel Hamermesh και Jeff Biddle, οι ελκυστικοί εργαζόμενοι κερδίζουν περίπου 10% περισσότερα από τους εργαζόμενους με μέση εμφάνιση, και οι μη ελκυστικοί εργαζόμενοι κερδίζουν περίπου 9% λιγότερο από τους εργαζόμενους με μέση εμφάνιση.

Τα άτομα που είναι πιο ελκυστικά είναι πιο πιθανό να λάβουν καλύτερη μεταχείριση, εξυπηρέτηση ή βοήθεια από άλλους, όπως δωρεάν ποτά, εκπτώσεις ή χάρες. Ακόμη και οι όμορφοι εγκληματίες λαμβάνουν χαμηλότερες ποινές. Αυτό είναι γνωστό ως το στερεότυπο «ό,τι είναι όμορφο είναι καλό» ή η προκατάληψη της ελκυστικότητας. Σύμφωνα με μελέτη της Elaine Walster και των συνεργατών της, οι άνθρωποι που είναι πιο ελκυστικοί αξιολογούνται ως πιο φιλικοί, κοινωνικοί, ικανοί και έμπιστοι από τους λιγότερο ελκυστικούς συναδέλφους τους.

Τα άτομα που είναι πιο ελκυστικά είναι πιο πιθανό να έχουν περισσότερες ρομαντικές επιλογές και περισσότερους συντρόφους από τους λιγότερο ελκυστικούς ανθρώπους. Αυτό είναι γνωστό ως matching hypothesis (ότι κάνουμε σχέσεις με άτομα παρόμοιας ελκυστικότητας με εμάς) ή το στερεότυπο της ελκυστικότητας. Σύμφωνα με μελέτη του David Buss και συνεργατών, η σωματική ελκυστικότητα είναι ένα από τα πιο σημαντικά κριτήρια για την επιλογή συντρόφου σε κάθε κουλτούρα.

Fun fact: Αν είσαι όμορφος ή όμορφη, το βίντεό σου στο TikTok είναι πολύ πιο πιθανό να γίνει viral. Μπορείς να ευχαριστείς γι’ αυτό το beauty algorithm του TikTok, που βασίζεται σε λεπτομερή χαρτογράφηση προσώπου με τεχνητή νοημοσύνη (AI face mapping). Αυτός είναι ο λόγος που βλέπεις τόσα όμορφα πλάσματα στην εφαρμογή, και δεν μπορείς να αφήσεις κάτω το κινητό. Είναι επειδή τα βίντεο των ανθρώπων που ο αλγόριθμος θεωρεί άσχημους θάβονται, ενώ αυτά στα οποία εμφανίζονται νεαρά πανέμορφα άτομα εκτοξεύονται στη διασημότητα. Το όλο πείραμα διαστρεβλώνει την αντίληψή μας για την πραγματικότητα και μας κάνει να νιώθουμε όχι απλώς ανεπαρκείς αλλά και δυσαρεστημένοι με τις ρομαντικές μας επιλογές, γιατί μας δίνεται η ψευδής εντύπωση ότι έτσι είναι οι άνθρωποι εκεί έξω. Όμως ποτέ άλλοτε δεν υπήρχε η πιθανότητα να δούμε ή να συναντήσουμε τόσους πολλούς όμορφους ανθρώπους στην πραγματική ζωή.

(Είπα και ότι ο αλγόριθμος ευνοεί πλούσια σπίτια και πολυτελή περιβάλλοντα; Ω ναι).

Το pretty privilege δημιουργεί και ενισχύει ανισότητες και αδικίες μεταξύ των ανθρώπων με βάση την εμφάνισή τους. Τα άτομα που είναι λιγότερο ελκυστικά έχουν λιγότερες ευκαιρίες, λιγότερους πόρους και λιγότερο σεβασμό από τους άλλους, ενώ αντιμετωπίζουν περισσότερες διακρίσεις, προκαταλήψεις ή μίσος για τον εαυτό τους. Μπορεί να τους αγνοούν, να τους αποκλείουν ή ακόμα και να τους γελοιοποιούν εξαιτίας της εμφάνισής τους.

Με άλλα λόγια, παρόλο που ξέρουμε πολύ καλά πόσο καταπιεστικά είναι τα πρότυπα ομορφιάς, εξακολουθεί να μας συμφέρει να τα τηρούμε, προκειμένου να πάρουμε πίσω κάποια δύναμη. Το να είσαι όμορφη ανοίγει τον δρόμο προς την εξουσία, και χρειάζεται πολύ προνόμιο για να μπορέσεις να το αγνοήσεις και να αντισταθείς στην παρόρμηση να προσπαθήσεις.

Οπότε, ξεριζώνουμε, ξυρίζουμε και πυρπολούμε τις τρίχες στο σώμα μας με λέιζερ, ισιώνουμε, τυλίγουμε και σιδερώνουμε τα επιτρεπόμενα μαλλιά μας μέχρι να καούν, πασαλειβόμαστε με ορούς, κρέμες, λάδια και μάσκες σε «τελετουργίες περιποίησης» πριν πέσουμε για ύπνο σε μεταξωτές μαξιλαροθήκες που εμποδίζουν την εμφάνιση ρυτίδων. Οξέα που μας γδέρνουν, στοχευμένες ηλεκτροπληξίες, αποξέσεις, βελόνες, ενέσεις. Τρίβουμε, απολεπίζουμε, ζουλάμε και σφίγγουμε το σώμα μας για να μικρύνει, κάνουμε δίαιτες μέχρι κατάθλιψης ή θανάτου, κλαίμε μπροστά στον καθρέφτη, μας τιμωρούμε, παίρνουμε συμπληρώματα, αφαιρούμε τροφές, ξοδεύουμε χρόνια, τόσα χρόνια και χρήματα, τόσα πολλά χρήματα, από τα λιγότερα που κερδίζουμε σε σύγκριση με τους άντρες, γιατί η ομορφιά είναι το μόνο που έχουμε που μπορεί να μας εξαγοράσει αυτό που η κοινωνία μάς έχει αρνηθεί, τη δύναμη να μας βλέπουν ως αυτό που πραγματικά είμαστε.

Και τώρα, τι;

Το μόνο που μπορούμε να κάνουμε, είναι να έχουμε επίγνωση. Να αναγνωρίζουμε τα πρότυπα ομορφιάς και τον αντίκτυπό τους στον εαυτό μας και στους άλλους. Να αμφισβητούμε τις πηγές τους και τα κίνητρα πίσω απ’ αυτά, να αντιστεκόμαστε και να απορρίπτουμε τα μηνύματα και τα προϊόντα που προωθούν βλαπτικές συνήθειες και συμπεριφορές και ακόμα περισσότερο, σκέψεις που μας κάνουν κακό. Μπορούμε να αγκαλιάσουμε τη μοναδικότητά μας και να γιορτάσουμε το σώμα μας, ακόμα κι αν δεν το θεωρούμε όμορφο, ακόμα κι αν δεν έχουμε καταφέρει να το αγαπάμε. Μπορούμε να δημιουργήσουμε νέα αφηγήματα, νέες πρακτικές περιποίησης και αυτοφροντίδας που είναι πιο ολιστικές και ενδυναμωτικές. Βέβαια, η βιομηχανία ομορφιάς έχει προλάβει να τα καπηλευτεί και να τα καπελώσει κι αυτά.

Οπότε; Ξέρω ‘γω; Δεν ισχυρίστηκα ποτέ ότι έχω τις απαντήσεις. Θα μπορούσαμε να προσπαθήσουμε να κρίνουμε τους ανθρώπους από τον χαρακτήρα, την προσωπικότητα και τη συμπεριφορά τους. Οκέι, το λέω και γελάω. Ξέρω, δεν δουλεύει. Αλλά δεν έχω κάτι άλλο.