Ίσως έχεις ακούσει τον όρο “performative male”, γιατί πριν μερικές εβδομάδες ήταν τρεντ σε όλα τα σόσιαλ. Έκανα ένα βίντεο στο ίνσταγκραμ σχετικά, το φέρνω κι εδώ γιατί έχει ψωμί.
Αν δεν έχεις ιδέα τι σημαίνει, να πω αρχικά ότι ο όρος performative male είναι λάθος ή έστω ατελής. Είναι από το “performance”, που σημαίνει παράσταση ή επιτέλεση, και “male”, που σημαίνει αρσενικό. Ξέρουμε για την επιτελεστική αρρενωπότητα που όμως αφορά στη στερεοτυπική αρρενωπότητα, (γιατί οι άντρες αισθάνονται υποχρεωμένοι να το παίζουν άντρες και να αποδεικνύουν συνεχώς την αρρενωπότητά τους για να θεωρούνται αρκετά άντρες). Αλλά αυτή τη στιγμή, στην ποπ κουλτούρα, όρος performative male αφορά επιτέλεση θετικής αρρενωπότητας.
Σύμφωνα με το ίντερνετ, τα performative males είναι μια υποκατηγορία των «καλών παιδιών» που προσπαθούν υπερβολικά να έρθουν σε επαφή με τη θηλυκή τους πλευρά και υποκρίνονται ότι τους αρέσουν ή τους ενδιαφέρουν τα πράγματα που ενδιαφέρουν τις γυναίκες, με στόχο να είναι πιο δημοφιλείς και να αυξήσουν την επιτυχία τους με τις γυναίκες.
Αυτό θεωρείται ότι σημαίνει πως εγκαταλείπουν τον πραγματικό τους εαυτό για να δημιουργήσουν ένα προσωπείο, μια ψεύτικη περσόνα που κατασκευάστηκε για να κερδίσει ερωτική και σεξουαλική ανταπόκριση.
Στο εξωτερικό λένε ότι τα props (αντικείμενα που χρησιμοποιούν σε τηλεοπτικές ή θεατρικές παραγωγές) είναι υφασμάτινες τσάντες στον ώμο (μπόνους αν είναι από ανακυκλωμένο βαμβάκι), βινύλια μέσα στις τσάντες, πράσινα τσάγια ή βίγκαν λάτε στο χέρι και δημόσιο διάβασμα βιβλίων, ειδικά φεμινιστικής θεωρίας και λογοτεχνίας.
Αυτοί οι τελευταίοι είναι που μας νοιάζουν περισσότερο. Αυτοί που υποκρίνονται ότι είναι φεμινιστές, ενώ στην πραγματικότητα δεν είναι.
Δεν θα μιλήσω γι’ αυτούς που έχουν πραγματικά κακό σκοπό και θέλουν συνειδητά να εξαπατήσουν, πιθανώς για να παραβιάσουν, να χειραγωγήσουν ή να κακοποιήσουν. Δεν ανήκουν σε αυτή την κατηγορία, γιατί οι κακοποιητές είχαν και θα έχουν πάντα αυτή τη στρατηγική για να κερδίσουν την εμπιστοσύνη των μελλοντικών θυμάτων τους. Είναι διατεθειμένοι να κάνουν όλη την προεργασία ώστε να γίνουν (ή βασικά να μοιάζουν) με αυτό ακριβώς που ψάχνει το κάθε θύμα, ώστε να χαλαρώσει άμυνες και να παραδοθεί.
Δεν θα μιλήσω ούτε για αυτούς που ξέρουμε ότι κινούνται σε αριστερούς ή δικαιωματικούς κύκλους και δηλώνουν αριστεροί, αλλά κατά βάθος (ή όχι και πολύ βάθος), είναι μισογύνηδες. Που δυστυχώς, φαίνεται ότι είναι πάρα πολλοί. Ούτε αυτοί ανήκουν στο τρεντ, γιατί κι εκείνοι χρησιμοποιούν τα κινήματα για να δημιουργήσουν μια ψευδή αίσθηση ασφάλειας και εμπιστοσύνης στις γυναίκες, και μετά να την καταχραστούν ή απλώς να μας απογοητεύσουν.
Εκτός από αυτούς λοιπόν, αρχικά χρειάζεται να πούμε ότι performance κάνουμε όλοι κάθε μέρα. Είτε μιλάμε για ντύσιμο, αξεσουάρ, μαλλιά και μακιγιάζ ή για τον τρόπο που στεκόμαστε, μιλάμε ή φερόμαστε. Όλοι έχουμε δημόσια περσόνα, και μάλιστα μπορεί να είναι διαφορετική ανάλογα με το περιβάλλον στο οποίο βρισκόμαστε και το κοινό στο οποίο απευθυνόμαστε. Έτσι λειτουργούμε οι άνθρωποι.
Και τώρα θέλω να εστιάσω σε αυτούς που υποκρίνονται μεν, αλλά το κάνουν για να «βγάλουν γκόμενες». Εδώ να θυμίσω κάτι που δεν θέλουμε ίσως να θυμόμαστε, ότι όλοι έχουμε κάνει και ίσως συνεχίζουμε να κάνουμε αρκετές έως επικές βλακείες για να αρέσουμε και να μας θέλουν.
Αλλά τους συγκεκριμένους, τα performative males, τους κοροϊδεύει όλο το ίντερνετ, και η δική μου άποψη διαφέρει.
Γιατί υπάρχουν κι αυτοί που μπορεί αρχικά να υποκρίνονται και μετά να αγκαλιάσουν αυτές τις νέες συνήθειες και δραστηριότητες, γιατί είναι κομμάτι της ζωής να δοκιμάζουμε νοοτροπίες και συμπεριφορές για ένα διάστημα, χωρίς δέσμευση, σε ένα ιδεολογικό trial period, να δούμε αν μας ταιριάζουν.
Στο coaching ακούμε πάρα πολύ συχνά το “fake it till you make it”, που σημαίνει «κάνε πως το ’χεις, ώσπου να το αποκτήσεις». Συχνά λέμε και «δοκίμασε κι ας αποτύχεις» ή «βούτα πρώτα και μετά θα κολυμπήσεις», και όλοι οι άντρες ίνφλουενσερς λένε «μπρο μου, να φαίνεται ότι έχεις αυτοπεποίθηση», ανεξάρτητα αν υπάρχει ή όχι κάποιο θεμέλιο να τη βασίσεις.
Ναι, είναι επιφανειακό, αλλά και η κρέμα προσώπου με ρετινόλη μπορεί να απλώνεται επιδερμικά αλλά διεισδύει και κάνει διαφορά. (Όχι, αυτό δεν είναι χορηγούμενο ποστ για δερμοκαλλυντικά).
Το performative male δέχεται λοιπόν ανελέητη κριτική στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Και θα βάλω τώρα το καπελάκι μου από αλουμινόχαρτο των συνωμοσιολόγων, και θα πω ότι πιστεύω πως ένα μεγάλο κομμάτι της κριτικής προέρχεται από δεξιά και ακροδεξιά στρώματα, που μισούν πραγματικά τους άντρες που δεν ντρέπονται να «έρθουν σε επαφή με τη θηλυκή τους πλευρά».
Υπάρχει αδιανόητο μίσος για τους άντρες που τολμούν να αμφισβητήσουν ή, ακόμα χειρότερα, να απορρίψουν τη στερεοτυπική αρρενωπότητα, έστω και ως performance. Μίσος για τα soft boys, τα soy boys, τα beta males ή τους μπετάκηδες και μο*νόδουλους που λέμε στο χωριό μας.
Γιατί αυτοί οι άντρες, για την πατριαρχία, είναι η μεγαλύτερη απειλή. Αν δεν τους πατήσουν κάτω, αν δεν τους χλευάσουν και δεν τους εξευτελίσουν, τότε το οικοδόμημα της πατριαρχίας θα γκρεμιστεί.
Από την άλλη, ξέρω πολύ καλά ότι έχω συμβάλει προσωπικά στην κουλτούρα του performative male σε αυτή τη χώρα. Πολλές γυναίκες μου έχουν στείλει σκρίνσοτ από προφίλ σε dating apps από άντρες που διαβάζουν το βιβλίο μου, κι έχω δει κι εγώ η ίδια προφίλ σε dating apps από άντρες που διαβάζουν το βιβλίο μου. Που είναι λίγο ινσέψιο. (Ξέρω, η έκφραση είναι παλιά, αλλά δεν ξέρω με τι έχει αντικατασταθεί).
Άλλωστε, έτσι προώθησα το βιβλίο, είναι φεμινιστικός οδηγός dating για άντρες, και η υπόσχεση προς τον καταναλωτή είναι «διάβασέ το για να έχεις επιτυχία με τις γυναίκες». Ναι, δεν ντρέπομαι. Το πιστεύω ότι η φεμινιστική συνείδηση κάνει τους άντρες απείρως πιο ελκυστικούς, και πιστεύω ότι μια υπόσχεση μπορεί να κάνει τη διαφορά.
Υπάρχουν βέβαια αυτοί που θα το κάνουν επιφανειακά για να εξαπατήσουν, κι αυτούς τους καταλαβαίνεις αμέσως, γιατί δεν έχουν καταλάβει τίποτα, οπότε ακόμα κι αν δηλώνουν φεμινιστές, θα φανεί στη συζήτηση. Υπάρχουν βέβαια κι άλλοι, που έχουν καταλάβει αλλά μόνο γνωστικά, εργαλειακά, και μπορεί να είναι πραγματικά επικίνδυνοι, γιατί ο φεμινισμός τους είναι βιτρίνα για να παραβιάσουν και να κακοποιήσουν. Δεν μπορούμε να κάνουμε πολλά γι αυτούς, είναι μάλλον ήδη αργά, ανήκουν στη σκοτεινή πλευρά.
Αλλά πιστεύω ότι υπάρχουν κι άλλοι. Κάποιοι που ίσως διάβασαν ένα βιβλίο, ίσως και το δικό μου, αντί να διαβάζουν αντρόσφαιρα και να ακολουθούν τα μανιφέστα των ίνσελς, και προσπαθούν να καταλάβουν. Μπορεί να τρώνε και βίγκαν γλυκά με χουρμάδες. Εγώ δεν έχω πρόβλημα με αυτούς.
Ας ξεκινήσουν για performance. Ας υποκρίνονται στην αρχή. Αν κάποιος υποκρίνεται ότι τον νοιάζει να αισθάνεσαι ασφαλής, αν υποκρίνεται ότι τον νοιάζει τι σκέφτεσαι και τι αισθάνεσαι, αν υποκρίνεται ότι τον νοιάζει η συναίνεση και την τηρεί, αν υποκρίνεται ότι θέλει να περνάς καλά στο κρεβάτι και κάνει ό,τι μπορεί, αν υποκρίνεται ότι είναι επικοινωνιακός και συνεπής, αν υποκρίνεται για να φαίνεται καλός, γλυκός και τρυφερός… -Εγώ δεν έχω κανένα πρόβλημα.
Και μου θυμίζει ένα ποίημα του Lucas Jones. Που λέει ότι «δοκιμάζω αυτό το καινούριο πράγμα, που υποκρίνομαι ότι είμαι καλός με τις γυναίκες». Και ξεκινά μια ιστορία που λέει ότι υποκρίνεται ότι νοιάζεται για κάποια, ότι τον νοιάζει τι σκέφτεται, τα ενδιαφέροντά της, τα χόμπι της, υποκρίνεται ότι συμφωνεί όταν εκείνη βρίζει την πατριαρχία, υποκρίνεται ότι τον νοιάζει να αισθάνεται ασφαλής, και αργότερα υποκρίνεται πως θέλει να γίνει γυναίκα του και της ζητάει να τον παντρευτεί, και υποκρίνεται ότι είναι ο τέλειος σύζυγος στο τέλειο σπίτι τους, και υποκρίνεται ότι κλαίει όταν γεννιέται η κόρη του, και 50 χρόνια μετά, αφού έχουν ζήσει μια υπέροχη, ευτυχισμένη ζωή, υποκρίνεται ότι διαλύεται όταν εκείνη πεθαίνει, αλλά για εκείνον είναι ζωντανή.
Ξέρεις κάτι; Ας υποκριθούμε ότι είμαστε καλοί άνθρωποι. Ότι μας νοιάζει η αδικία και η καταπίεση. Ότι είμαστε καλύτεροι από αυτό που είμαστε. Μέχρι να γίνουμε.